Beeldend Kunstenaar
Veerle De Smet (°1972)
“Een leven is niet lineair. De menselijke groei is organisch en onvoorspelbaar. Door evolutie en tijd zien we dat alles vergankelijk is en dat zowel processen als ruimtes zich mee ontwikkelen en andere betekenissen krijgen. Zo komt een wisselende relatie tot stand tussen het individu, de ruimte en de tijd. Er ontstaat een vervreemding en ontwrichting van de mens in zijn verhouding tot het leven. Die verstoring triggert en vormt de basis voor het vervaardigen van mijn beeldend werk. Zo onderzoek ik de verbinding tussen de mens en zijn innerlijke natuur en zoek ik hoe die ontwrichting in beeld te brengen is. Meer als toeschouwer dan als moralist. Mijn beeldend werk is een ervaring die vanuit mijn eigen essentie een verbinding met de ander nastreeft”, aldus Veerle De Smet.
Die ‘momentopnames des levens’ werden eerst vormgegeven via de schilderkunst. Later werd het directere medium fotografie hiertoe ingezet, vooraleer overgeschakeld werd op beeldhouwkunst.
De kunstenares wou tijdens het schilderen de energie ontstaan vanuit die verstoring voelen en daarbij intuïtief de onderstroom en de in-de-door-ons-gecreëerde realiteit ervaren. Vanuit deze directe uiting wenste Veerle De Smet het evenwicht dat verstoord werd te herstellen in kleur en vorm. Door het onbewuste bewust te maken en de vorm als oervorm universeel te maken, neemt ze deze energie – haar houvast – in zich op en creëert ze een verstoring versus evenwicht binnenin het schilderij. Het is de vertaling van het in beeld brengen van een werkelijkheid onder de werkelijkheid. De schilderijen die ze tot op heden als medium nog gebruikt, staan steeds in relatie tot haar beeldhouwwerk.
Om nog dieper op die ontwrichting door te werken, was er nood aan steviger en gefundeerder materiaal. Letterlijk gesteld, energie die in de materie gevisualiseerd wordt. Polyester heeft de ideale eigenschap om gladde en gepolijste vormen te creëren. Iemand verwoordde het mooi: “Kenmerkend zijn haar biomorfe figuren. Uitsteeksels worden afgeknot zonder de levenskracht af te snijden. Soms lijkt de kracht doofstom gemaakt en zit het ritme van de innerlijke krachten opgesloten in een polyesteren membraam.”
Polyesteren beelden gedijen makkelijk in vrije buitenruimtes en brengen zo een tijdelijke verandering in een omgeving. De Smet wil op deze manier een vervreemding opwekken in het dagelijkse domein. Door die toevoeging krijgt de toeschouwer een ander omgevingsbeeld en met andere woorden een andere indruk van zijn vertrouwde omgeving.
Stabiliteit is afhankelijk van nabijheid en dus kwetsbaar. Wanneer er een verstoring is, zal deze vorm zich in een andere voortzetten. Dit creëert echter een nieuwe ongeregeldheid en hierbij reageert de omgeving op de vorm en omgekeerd. De kunstenares laat de toeschouwer graag de vrijheid om die ervaring zelf in te vullen.
Nemen we bijvoorbeeld de polyesteren sculptuur Kan Niet Zwemmen. We zien een oranje vis met huidskleurige vrouwenbenen. Een ontwrichting van het genetisch materiaal alias genetische deformatie. Elke verandering heeft invloed op onze evolutie: waar evolueren we naartoe?
XXY presenteert een hermafrodiet ofwel een geslachtsloos wezen dat onstaat vanuit een vrouwenfiguur. Deze hoogroze polyesteren schepsels worden als drijvende figuren in water gelegd. Dat water is iets organisch, maar door de milieuverontreiniging ontstaan er opnieuw verstoringen.
Voorbeeld drie is de polyester sculptuur Kip als symbool voor onuitputtelijke vruchtbaarheid, als massaproduct. De kip in de legbatterij, ook wel de voedselproducerende machine versus het wegwerpproduct. De kip als weerspiegeling van de onverzadigde mens. Een aankaarting van de manipulatie van de natuur ten behoeve van de mens.
In het oeuvre van Veerle krijgt polyester sinds een tiental jaar een uitloper in installaties, met video als extra component. Zo ontstond het werk Homeless als ode aan de daklozen die dankzij hun vrijheid over zogenaamde ruimte beschikken. Een ligbad als toevoeging aan de open space.
Concreet wordt het polyesteren bad gevuld met rook. We krijgen een film van een naakte man te zien die er in een loop wordt op geprojecteerd als een symbolisch teken voor het durven innemen van plaats. Zo ook bij de installatie In Between die bestaat uit een ijzeren bedframe waarop een achtergelaten lichaam op wordt geprojecteerd. Doordat het hoofd is weggelaten, is de identiteit ongedefinieerd. Het achtergelaten lichaam reflecteert aan de verlatenheid, aan het feit dat mensen elkaar niet meer ‘herkennen’ door de vervreemding en verstoring met zichzelf. Er zijn geen aanknopingspunten meer met zichzelf of met de ander.
Hetzelfde gebeurt bij de installatie Time select me/just be, met name een metalen werkkast waar arbeiders tijdens de werkshift hun kleren in hangen. De werkkast staat voor de plaats van het individu in de maatschappij en diens verlangen om erbij te horen. In de kast hangen wassen en bronzen vormen. De lange silhouetten staan voor de ziel. In die poging erbij te horen, verliezen individuen immers hun beweeglijke, soepele vormen en nemen ze een vaste, ‘verroeste’ vorm aan. De mens zit vast in tijd en ruimte.
Een geblutste aluminium veldfles, pulle genaamd, staat voor het ondergaan van je lot. Voor de werkkast hangt een gehavend figuur met een touw om de nek balancerend op een punt de wortels kwijtgespeeld…
Tegenwoordig ontgint kunstenaar Veerle De Smet haar praktijk verder door middel van keramiek. Waar ze eerst in polyester gladde vormen maakte en zo de essentie van energie in vorm weergaf, gebruikt ze nu klei als tegenwicht. Klei geeft haar de mogelijkheid om de directheid van de vorm weer te geven en de imperfectie te benadrukken. De kracht ligt in het organische voelen en het doorleven van materiaal dat intuïtief zijn eigen vorm aanneemt. Door van de gladde, gepleisterde vorm die eerst in polyester was te zien over te schakelen naar de ruwe kleivorm met gekwetste huid en kwetsuur wil ze de vorm laten transformeren tot zijn kern. In zijn onverbloemde staat.
Door de natuurlijke materialiteit van klei en de echtheid van het materiaal, alsmede door het terugkeren naar de kern en de nieuwe manier van vormonderzoek, wordt het onvoorspelbare opnieuw uitgedaagd. De organische vormen kunnen ingevallen of mislukt lijken. Veerle brengt dit onder de noemer ‘doorleefdheid’. Zo komt ze alweer een stapje dichter bij de mens en zijn innerlijke aard.
Een project in progress, Interact, wordt verbeeld als een keramieken klankkast waaruit dierengeluiden weerklinken. Bijengezoem wat staat voor de verbondenheid binnen een groep en olifantengeluiden wat een oerkreet en pijnklanken effectueert, snijden door merg en been. Een herinnering aan de mens die eeuwen geleden alleen maar met klanken kon communiceren en afhankelijk was van zijn natuurlijke omgeving. De verstoringen door invloeden van klimaat, consumptie en prestatie bewerkstelligen onevenwicht en communicatiestoornissen. De installatie Interact staat voor de relatie tussen mens en natuur, maar ook voor het terugvinden van het evenwicht van de mens en zijn eigen innerlijke natuur. Met andere woorden: free to be.
Hilde Van Canneyt, lente 16.